1. NAMA KAMIYYUU Caalaa ISA/ISHEE WALIIN KOLFAA FI QOOSOOTA.
Dhugaadha, jireenyi yeroo tokko tokko karaa gammachuu keenya gufachiisuu dandaʼa. Gammachuu keenya hatuu, nu reebuu fi ciccitaa cabe hunda akka wal’aansoo qabnu nu dhiisuu danda’a. Haa ta’u malee, hiriyaan kee yeroo xiqqoodhaaf hammeenya jireenyaa irraa si harkisuu danda’a. Yeroo kolfuu illee sitti hin dhaga’amne akkamitti akka si kolfisan beeku, rakkoowwan xixiqqoo halkan si hirribaa sitti dhaga’amu sana hunda akka tasaa dagatta.
2. HIRIYAA KEESSAN WALIIN BOQONNAA FI BASHANUU NI DANDEESSAA.
Hiriyaan kee gogaa ofii kee keessatti mijataa akka sitti dhaga’amu gochuu fi bashannana sana, gama maraataa ati qabdu illee hin beekne sana baasuu qaba. Nageenya keetiif kan yaadan siʼa taʼu, yeroo gaarii akka dabarsitu arguu barbaadu. Yoo naannoo hiriyaa gaa’elaa keetii gammachuu fi dhimma hin qabne sitti dhaga’ame, isaanis hiriyyaa kee isa guddaa ta’uu hin oolan.
3. WAAN HOJJETTU ISINIIF AKKA JIRU ISAANIIF LAKKAACHUU NI DANDEESSAA.
Shakkii gaaddidduu tokko malee yeroo jireenyi si kuffisee hafuura kee diigdu jaalallee kee akka si kaasutti lakkaa’uu dandeessa. Yeroo sitti dhaga’amu cabee fi itti fufuu hin barbaanne, isaan cinaa kee dhaabbatanii waan si gargaaruuf barbaachisu hunda ni godhu. Yeroo barbaaddu si hin dhiisan. Isaan baay’ee waan siif yaadaniif galaana qaxxaamuranii jawwee siif lolu waan ta’eef akka ba’aa sitti hin dhaga’amu. Rasaasa siif fudhatu, ulfaatina miiraa yeroo dheeraaf harkiftee naanna’aa turte baattee, akka ati irra deebitee jalqabdutti ciccitaa sana akka kaaftu si gargaaru turan.
Hiriyyoonni gaariin gaaffii tokko malee kana nuuf godhu, jaalallee jireenya keetiin itti lakkaa’uu dandeessu yoo argatte, egaa addunyaa lamaan keessaa isa gaarii qabda hiriyyaa koo.
4. WALIIN WALIIN HOJJECHUU KEESSATTI MIIRAA MIJJATAA NI DANDEESSAA.
Hiriyaa gaa’elaa kee dinqisiifachuuf karaa keetii ba’uun si hin barbaachisu – taa’ee homaa gochuu qofa dandeessa, akkasumas isaan bashannansiisuu ykn dhuunfachuu hin qabdu. Salphaatti waliin ‘ta’uu’ dandeessu, gammachuudhaaf ofii keessaniin ala waan tokkotti hirkatanii jiraachuu hin qabdan. Dhaabbanni isaanii siif gahaadha, faallaa kanaatiin immoo.
5. ISAANIIN WALIIN FALMACHUU NI DANDEESSAA, GARUU HARIIROO KEESSAN AKKA HIN BALLISUU HIN HIN HIN HEEYYU.
Hiriyoonni gaariin yeroo tokko tokko wal falmu, garuu garaagarummaan isaanii akka isaan addaan cicciru hin hayyaman. Hariiroo keessan keessatti daandii cufuu muraasa rukutuu dandeessu, garuu daandii du’aa akka ta’an hin hayyamtu. Rakkoowwan keessan hariiroo keessan akka xumuran hayyamuu mannaa keessa darbitanii hojjettu. Hiriyaan kee ego ofii isaanii tasgabbeessuuf falmii salphaatti injifachuuf yaaluun irra lafa giddu galeessaa argachuuf si waliin hojjeta.
6. SA’AATIIF ISAANIIF HAASA’UU DANDEESSAA WANTOOTA JEDHU HIN DHAABUU DANDEESSAA.
Haasaan sun hiriyyoota kee warra ciccimoo wajjin dirqiin sitti hin dhaga’amu, hiriyaa gaa’elaa kee wajjinis hin ta’u. Maalif? Sababni isaas, hiriyaa gaa’elaa kee addunyaa guutuu keessatti akka hiriyyaa kee isa guddaatti waan ilaalteef, sadarkaa tokko tokkoon isaan waliin walitti dhufeenya qabda. Halkan saʼaatii hunda hirribaa kaʼuudhaan isaan haasofsiisuu dandeessa, hirriba barbaachisuun qofti haasofni sun akka xumuramu godha. Isaan waliin wal qunnamsiisuu fi waan isaan jedhan dhagahuun si gammachiisa sababiin isaas sadarkaa lubbuu gadi fagootti isaan waliin walitti dhufeenya qabda.
7. HIRIYOOTA KEESSAN WALIIN AKKA ARGACHUUF ISAANII FIDDAA.
Hiriyaa gaa’elaa kee akka hiriyyaa guddaatti ilaalta, kanaaf isaanis geengoo hiriyyoota kee wajjin wal-arguu danda’u, isaanis. Hiriyaa gaa’elaa kee wajjin hariiroo jaalalaa qabaattus, akkasumas hinaaffaa ykn qabachuun karaa hin gufachiifne qofa hiriyoota kee wajjin bashannanuu fi yeroo gaarii dabarsuu dandeessa. Hiriyaa kee naannoo kee jiru waliin caalaatti bashannana, kanaaf yeroo hiriyoota kee wajjin wal argitu yoo xiqqaate yeroo muraasa akka isaan sitti makaman barbaadda.
Barreeffama kana osoo dubbistuu qabxiilee armaan olitti ibsaman keessaa harka caalu ‘Eeyyee’ jettee yoo dubbatte, hiriyaan kees hiriyyaa kee isa guddaa ta’uun isaa hin oolu!
