Kutaa 2ffaa
Hiibboon afoola oromoo keessaa isa tokko kan ta’eefi bifa gaaffiifi deebiitiin kan dhiyyaatu ta’ee namoota lamaafi isaa ol gidduutti kan gaggeeffamudha.hiibboon yeroo hundumaa hin taphatamu,yeroo baay’ee kan taphatamu galgala galgala yeroo namoonni walitti qabamanii jiran ibidda biratti taphatama.kunis daa’imman beel’anii otoo irbaata hin nyaatiin akka hin rafneef akkasumas;daa’imman daandeettii waa qabachuufi waa yaadachuu akka horataniif garagaara.kunis inni gaafatu hibboo gaafa jedhu inni gaafatamummoo hibib ykn hibbaka jechuun jalqabu sana booda gaaffiin itti fufa.kan deebii argate ni badhaafama ykn ni eebbifama{lafti inni jaallatu kennamaaf} yoo deebisuu dadhabemmoo ni abaarama{gola keessa kaadhuu warra keessan nyaadhuu,muka duufaa jala bahii ganna dhudhuufaa bahii,kankoo madaalattii kankee qadaadattii jechuun yeroo abaaran inni abaramaa jirummoo qola/gola maariyaam jala lixeera yoo jedhe abarasi irraa dhaabata kunis namni kun bor akka deebisuu hin dadhabneef xiiqii keessa galchuuf malee akka baduuf mitii}.
| Hiibboo | Deebii |
|---|---|
| Ari’anii hin qaban utaalanii hin dhaaban | Gaaddidduu |
| Soba dhugaa fakkaatu | Abjuu |
| Abbaan bokkuu marmaratee rafe | Boqqoolloo |
| Fannisan fannoo hin qabduu teesisan teesson hin qabdu | killee |
| Guyyaa bakka feete ooltee galgala hanxaxiin cufatti | ija |
| Funyaan qabdii furrii hin baafattu | Baaqelaa |
| Hojii waaqaa mukti buuphaa buuse | Jirbii |
| Bixxilleen lamaan tabbatti hirkatte | gurra |
| Hoolaan gurraachi abbaan koo naaf qale dhiiga hin qabu | mixii |
| Ilmoon haadha keessaa baatee haadha dhiitti | kibriitii |
| Funyaan qabdii hin haxxifattu | Shumburaa |
| Qamadii garaa jalaa bokkaan hin tuqu | Harma sa’aa |
| Bakka qottiyyoo diimaan ciise margi hin margu | ibidda |
| Osoon kolfuun gubadhe | Akaayii/Akaawwii |
| Loon baay’ee keessaa kormaa tokko qofa | Addeessa |
| Shaa jettii shanbaa jettii harkaan nan tuqin jettii | Doobbii |
| Ilkaan hin qabduu dheedhii nyaachuu hin dadhabdu | Hindaaqqoo |
| Osoo boossuu kofaltii osoo haatuu mar’atti | Majii |
| Gabaabaa qalbii dheeraa | Hindaaqqoo |
| Dheeraa qalbii gabaabaa | Farda |
| Mana hin qabduu nyaata hin dhabdu | Tafkii |
| Loon hin qabduu ni elmiti | Silmii |
| Hamma majii geessii biyya waliin geessi | Aduu |
| Bifaan gurraattii amalaan giiftii | Eelee |
| Hin dhiqattu hin dibattu ni bareeddi | Hiddii |
| Ganama argee guyyaa dhabe | Fiixensa |
| Lafarra kaattii saree fakkaatti | Sardiidoo |
| Jiraa du’aa baatu du’aa jiraa baatu | Fardaafi kooraa |
| Yoo bahu mana ilaalaa yoo galu ala ilaala | Gaafa re’ee |
| Ani asin kaa’ee maaltu achirra sikaa’e | dabaaqula |
| Ani silaalaa ati waaqa ilaalta | eegee re’ee |
| Arraba hin qabuu daaraafi awwaara arraaba | Qilleensa |
| Yoo nyaatu ni fayyaa yoo dhugu ni du’a | ibidda |
| Balbala cufattee sirbiti | ittoo |
| Sangaa gurraachi bosona keessa deema | injiraan |
| Baala fakkaataa waaqarra kaata | Billaacha |
| Foon diimaa mataatti baata ofii hin nyaatu namaaf hin laatu | Lukkuu kormaa |
| Jaarsa gabaabaa bareedaa kan afaan areedaa | Boqqolloo |
| Adii dhalaa gurraacha horsiifata diimaa guddifata | Barbaree |
| Haati lafa dhiittii ilmoon haadha dhiitti | Mooyyee fi bolotaa |
| Ilmoon ni deemna ni deemna jettii haati ni teenya jettii | dhagaa daakuu |
| Gabaa hin dhaqxuu dhadhaa hin dhabdu | Boraatii |
| Ganama hiyyeessaa galgala dureessa | Mooraa loonii |
| Godoo gamaa balballi ishee lama | Funyaan |
| Ani lafan si kaa’e maaltu waaqa irra si baase | Bishingaa |
| Asuma taa’ee walitti qabe | Yaada |
| Abbaas hin fakkaatu haadhas hin fakkaatu | Gaangee |
| Akka ayyaana keenyaa halaala irra teenya | Harma |
| Yoo ergan ni fagaatti yoo waaman ni dhiyaatti | Bilbila |
| Lafee hin qabuu ija hin dhabu | Biddeena |
| Karaarra teessee qullubbii qollaati | Gufuu |
| Asii fiigee gunbii diige | Hantuuta |
| Afur taatee boolla tokkotti fincoofti | Mucha sa’aa |
| Abbaa garbee iyyaa darbe | Waraabessa |
| Isuma tumuu isumaan qabuu | Sibiila |
| Akaayyii ishee hin nyaatanii gaaddisa ishee hin taa’ani | Xaafii |
| Bifaan wal fakkaatti hojiidhaan wal caalti | Kanniisa |
| Tokko ganama jibba Tokko gagala jibba Tokko ganna jibba | nama liqiin irra jiru, ka niitiin qoccoltu, kan manni dhimmisu |
| Fuuldura mootii teessee fincoofti | Jabanaa |
| Bisingaa gaara irraa gadi jige | Eegee sa’aa |
| Uleen abbaan koo naaf kenne hin cabduus hin dabduus | Maqaa |
| Ani ergaan dhaqaa ati eessa dhaqxa | Gaaddidduu |
| Luka Afur qaba garuu laga hin cee’u | Siree/teessoo |
| Kaballaan dhahee Albaase | Gingilchaa |
| Ooyiruu guddaa baaqelaa facaase | Waaqaf urjii |
| Bakka saani gurraachi ka’e adiin ciise | Daaraa |
| Sabbata aayyoo maree mareen dadhabe | Karaa |
| Yoo loo’u akka bofaa, yoo taa’u akka dhagaa | Dabaaqulaa |
| Wajjumaan nyaannaa maaf huqqata | Fal’aana |
| Abbaan gabaabaan lafa jala fiiga | Maarashaa |
| Gamaanis gaara gamanaanis gaara keessi fardaan magaala | Marqaa |
| Calaq calaqqisee meetii sodaachise | Bakakkaa |
| Muree muree manarra tuule | Citaa |
| Jabbii jabbii hootu | Furriifi quba harkaa |
| Sangaan gaafa dalgee bookkisaa gadi darbe | Xiyyaara |
| Qotiyyoon abbaa kiyyaa eegee qaban malee hin qottu | Maqasii |
| Sulula qal’oo araddaa bal’oo | Qoonqoo |
| Ejersa jigoo bo’oo kanniisaa | Numa du’e |
| Namichi daboo kadhatee warri daboo deebi’ee, inni achumatti hafe | Reeffa |
| Ulee awwaalarraa bareeddeef hin muratan | Obboleettii |
| Obboleettii gabaabduu qaqqabdee hin dhungattu | irree |
| Boollatti galti yaa shurrubbaa ishee | Xaddee |
| Mucaan koo shaalee shaalee gara waaqaatti ol erge | Gaagura |
| Fayyaan du’aa dhalaa du’aan fayyaa dhala | Lukkuu,buuphaa,cuucii |
| Balluxee fi qalluxeen wal qabattee wal huute | Qacceefi muka |
| Karaan gibee naannoo naannoo | Gundoo |
| Fardeen laga wancii mudhii qaqallatti | Goondoo |
| Dukkanni gumbii guute | Nuugii |
| Bishaan Buutu xabuluq hin jettuu daggala seentu shokok hin jettu | Lilmoo |
| Osoon kaadhuun wanta adii gatee darbe | Hancufa |
| Shaa jedhe hin dhangala’u | Eegee fardaa |
| Afaan banatee nama ilaala | Hubboo |
| Ulee gantuu mataan gadi jedhe | Ookkoo |
| Bakkalcha fakkaatti lapheerra kaatti | Amartii |
| Ni deemaa ni deemaa hin dhaabbatu | bishaan |
| Yoo tuqan ni boo’a | Adaamii |
| Hiriyoonni lamaan wal fakkaatuu waliin deemu | kophee |
| Kophaa deemtii hin sodaattu | Biiftuu |
| Ganama luka afur, guyyaa luka lama, galgala luka sadi | Daa’ima,Dargaggeessa,Jaarsa |
| Ija waliin dhalattee osoo hin laalin duute | Biddeena |
| Laga bu’een ulee qajeelaa dhabe | Lafee cinaachaa |
| Guutan hin ulfaattu | yeroo/sa’aatii |
| Hamma fudhattu gadhiisaa deemti | Tarkaanfii miilaa |
| Yoo haadduun murtees godaannisa hin qabu | Bishaan |
| Kan ol-deemu tasa kan gadi hin deebifamne | umurii |
| Gamana taa’ee gamatti waraane | ija |
| Aayyoo baruxeen karaatti duute | Qaanqee |
| Kittaa buufattee waajjira seentee | Muuzii |
| Ani anuma hin nyaadhuu hin dhugu | suuraa |
| Hinuman si dhiqa maaf daalachoofta | Qodaa bukoo |
| Obboon bulukkoo uffatee rafe | Dibaa abiddaa |
| Ejersa dabe falli hin deebisu | Gaafa hoolaa |
| Mataa filattee gabaa baate | Suufii |
| Lafa keessaa lafa abaaramaa | Boolla |
| Re’een maraatte abdola afuufti | Buufaa tumtuu |
| Morma qabdi mataa hin qabdu | Buqqee |
| Hibakka bookkise dallaatti si rakkise | Bubbee |
| Ulee qal’oo qabatee farda sadi yaabbate | Distii/Marqaa |
| Haati nama ilaalti ilmoon nama nyaatti | Rasaasa |
| Ganama kaatee lafa arraabdi | Hartuu |
| Dura Diigamee booda ijaarama | kaarra loonii |
| Abbaan eeboo dhibbaa laga keessaa sirba | Meexxii |
| Galgala faca’u galgala dhabamu | Urjii |
| Gaaraa gugatee daaraa uffate | Qoraan |
| Ollaa walii ta’anii wal hin argan | Ija |
| Kan bu’ee hin banne kan hattuun hin hanne | Beekumsa |
| Fardeen gamaa dhuftu luugamni hin deebisu | Hoqqisaa |
| Burqaa gaaraa balballi saddeeti | Mucha/Harma saree |
| Muka diimaa diimate jedhanii bira hin darban | Harbuu |
| Akka bofaa loo’aa addunyaa hundaa mo’aa | Hirriiba |
| Tokko ni deemna jedha, Tokko ni dhaabbanna jedha, Tokko ni teenya jedha | Bishaan, Muka, Dhagaa |
| Hiddi isaa lafa lixee ijji isaa nama fixe | Qaaraa |
| Ninyaata hin dhugu | Daana’oo |
| Gaara guddaa jala re’een adiin cicciiste | ilkaan |
| Bixxilleen aayyoo jilbarratti hin cabu | Missira |
| Mana ijaaree karaa isaa wallaale | Tuullaa midhaanii |
| Maree sirra taa’e | Gogaa |
| Damee qabdii hin yaabbatamtu ija qabdii hin nyaatamtu | Hiddii |
Kutaa 3ffaan itti fufa…
